Í gærkvöldi 19. mars 2013 lagði mennta- og menningarmálaráðherra fram á Alþingi frumvarp um opinber skjalasöfn. Frumvarpið tekur til starfsemi Þjóðskjalasafns Íslands og þeirra tuttugu héraðsskjalsafna sem starfa á landinu. Hægt er að fylgjast með ferli málsins á heimasíðu Alþingis.

Frumvarpið sem hefur verið í vinnslu frá 2008 mun hafa í för með sér miklar breytingar á starfsumhverfi skjalasafna ef það verður að lögum.

Helstu breytingar núgildandi lögum um Þjóðskjalasafn Íslands eru:

• Ítarlegri ákvæði um upplýsingarétt almennings, aðila máls og fræðimanna.
• Í frumvarpinu eru ákvæði um aðgang að skjölum 30 ára og eldri hvort sem þau eru varðveitt á opinberum skjalasöfnum eða hjá stofnunum.
• Frumvarpið tekur bæði til rafrænna skjala og hefðbundinna skjalaforma, gagnagrunna og skráa.
• Ráðherra fer með yfirstjórn opinberrar skjalavörslu og skjalastjórnar samkvæmt lögunum og Þjóðskjalasafn Íslands verður ráðherra til aðstoðar við stjórn málaflokksins.
• Stjórnarnefnd verður eingöngu þjóðskjalaverði til ráðgjafar. Starfsmenn Þjóðskjalasafns verða með fulltrúa en Félag héraðsskjalavarða fær hvorki fulltrúa né að sitja fundi stjórnar.
• Ný ákvæði um umgjörð héraðskjalasafna og eftirlit með starfsemi þeirra.
• Þjóðskjalasafn Íslands og héraðsskjalasöfn verða skilgreind saman sem opinber skjalasöfn. Þau hafi sameiginlegt hlutverk og skyldur.
• Skerpt er á því hvaða aðilar eru afhendingarskyldir til opinberra skjalasafna. Allir lögaðilar sem eru að 51% hluta eða meira í eigu opinberra aðila verða afhendingarskyldir, í stað 50% samkvæmt gildandi lögum. Þetta hlutfall er í samræmi við núgildandi upplýsingalög.
• Lögin gilda ekki lengur um Alþingi eða stofnanir þess, nema annað sé tilgreint í lögum.
• Breytingar á ákvæðum um skjalastjórn og skjalavörslu afhendingarskyldra aðila, skýrar liggur fyrir hver beri ábyrgð á skjalastjórn og skjalavörslu viðkomandi aðila, í hverju meginskyldurnar eru fólgnar og hvaða viðurlög liggja við ef reglurnar eru brotnar.
• Ný ákvæði sem fylgja ber við afgreiðslu á erindum um aðgang að skjölum í opinberum skjalasöfnum.
• Úrskurðarnefnd um upplýsingamál skeri úr málum þar sem upp kemur ágreiningur um aðgang að skjölum í opinberum skjalasöfnum.

Eins og áður kom fram verða ítarlegri ákvæði um stofnun og rekstur héraðsskjalasafna og einnig aukið eftirlit með starfsemi þeirra. Meðal annars kemur fram:

 Þjóðskjalasafn Íslands hefur eftirlit með að héraðsskjalasöfn starfi í samræmi við lög. Rekstraraðilar héraðsskjalasafns skulu árlega skila Þjóðskjalasafni skýrslu um starfsemina og láta því í té aðrar þær upplýsingar og skriflegar skýringar sem óskað er eftir og þörf er á vegna eftirlits með því að skilyrði rekstrarleyfis séu uppfyllt. Lögbundin þagnarskylda stendur ekki í vegi slíkrar upplýsingagjafar.

Ef ástæða er til skal Þjóðskjalasafni Íslands heimill aðgangur að starfsstöðvum héraðsskjalasafna til athugana í þágu eftirlits samkvæmt lögum þessum. Skulu starfsmenn héraðsskjalasafna láta safninu í té nauðsynlega aðstoð af því tilefni ef óskað er.

 Ekki hefur verið tilkynnt hvenær ráðherra muni tala fyrir frumvarpinu.